وقف نامه ربع رشیدی(مرتبط با : اولین ها برگی از تاریخ)

    وقف نامه ربع رشیدی اولین اثر ثبت شده از ایران در حافظه یونسکو
مرتبط با : اولین ها برگی از تاریخ
وقف نامه ربع رشیدی اولین اثر ثبت شده از ایران در حافظه یونسکو



نسخه وقف نامه ربع رشیدی در سال 1384 شمسی (2006 میلادی) از سوی کتابخانه مرکزی تبریز به برنامه حافظه جهانی معرفی شد، در سال 1386 (2007 میلادی) در فهرست حافظه جهانی یونسکو (به عنوان اولین اثر از کشور جمهوری اسلامی ایران و شهر تبریز  ) در حافظه جهانی به ثبت رسیدبه ثبت رسید و در بهمن ماه 1387 شمسی(2009 میلادی) در فهرست حافظه جهانی ایران ثبت شد.

برای مشاهده کامل مطلب بر روی ادامه مطلب کلیک کنی

منبعhttp://tabrizim.mihanblog.com
    وقف نامه ربع رشیدی اولین اثر ثبت شده از ایران در حافظه یونسکو
مرتبط با : اولین ها برگی از تاریخ
وقف نامه ربع رشیدی اولین اثر ثبت شده از ایران در حافظه یونسکو



نسخه وقف نامه ربع رشیدی در سال 1384 شمسی (2006 میلادی) از سوی کتابخانه مرکزی تبریز به برنامه حافظه جهانی معرفی شد، در سال 1386 (2007 میلادی) در فهرست حافظه جهانی یونسکو (به عنوان اولین اثر از کشور جمهوری اسلامی ایران و شهر تبریز  ) در حافظه جهانی به ثبت رسیدبه ثبت رسید و در بهمن ماه 1387 شمسی(2009 میلادی) در فهرست حافظه جهانی ایران ثبت شد.


برای مشاهده کامل مطلب بر روی ادامه مطلب کلیک کنی

وقف نامه ربع رشیدی اولین اثر ثبت شده از ایران در حافظه یونسکو

 



در اواخر قرن هفتم هفتم و اوایل قرن هشتم هجری قمری، در زمان غازان خان ایلخانی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی به وزارت رسید. دوران وزارت او از حساس ترین دوره های فرهنگی و سیاسی تاریخ ایران است. خواجه رشید الدین برای سازماندهی، تمرکز و تداوم تحقیقات و فعالیتهای فرهنگی و علمی یک مجموعه بزرگ علمی، آموزشی و پژوهشی به نام ربع رشیدی تأسیس کرد. این ستاد عظیم به صورت شهرکی علمی در حومه شهر تبریز ساخته شد. وی در پایتخت ایلخانیان و در گذرگاه کاروانهای خاور و باختر یکی از بزرگترین تأسیسات روزگار کهن را پدید آورد. شهری کوچک شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، درالایتام، گرمابه، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی، پرورشگاه و کارگاههای صنعتی ویژه آن خواجه جهت تأمین پشتوانه مالی برای اداره این مؤسسات بزرگ، دارایی و املاک زیادی را وقف ربع رشیدی کرد که این موقوفات عمدتاً در ایران قدیم، بخشهایی از عراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم (آسیای صغیر)، آذربایجان، سوریه و غیره قرار داشت. وی برای ساماندهی اداره ربع رشیدی و موقوفات آن وقف نامه ای تنظیم کرد او در این وقف نامه اطلاعاتی دقیق و مستند درباره شیوه فعالیتهای علمی، آموزشی، تشکیلات ربع، اوضاع فرهنگی آن عصر، ارزش خدمات خواجه در پیشبرد و توسعه امور فرهنگی و آموزشی و نکاتی درباره احوال شخصی اش درج کرد.

این نسخه به خط خود خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی و قسمتی از آن نیز به خط حاکم آنزمان تبریز است که فقط یک نسخه از آن در تمام جهان وجود دارد و بر اصالت آن علما، دانشمندان و دیوانیان زیادی از جمله علامه حلی (648-726 ق) گواهی داده اند این وقف نامه نظم خاصی دارد که فهرست جامعی از موقوفات، هزینه ها و برنامه های اداری و مالی را تبیین می کند و به دلیل گستره وسیع موقوفات و ارزش والای آنها و همچنین پایگاه رفیع علمی، آموزشی، فرهنگی و اجتماعی آن از اهمیت جهانی برخوردار است و در دوره های گوناگون تاریخی، الگوی تنظیم وقف نامه های معتبر بوده است.

نسخه اصلی این وقف نامه که 382 صفحه دارد و جنس کاغذ آن خاتبالغ است، اکنون  در کتابخانه مرکزی تبریز نگهداری و محافظت می شود. این نسخه در سال 1348 شمسی در دست بازماندگان مرحوم حاجی ذکاء الدوله سراجمیر، ساکن تبریز بوده است که در همان سال به وسیله انجمن آثار ملی از این خانواده خریداری و از روی آن عکسبرداری شد و در سال 1350 شمسی در هزار نسخه منتشر شد .

 

قطع نسخه های موجود عکسبرداری شده 27 سانتیمتر در 36 سانتیمتر و قطع نوشته های اصلی روی اوراق 23 سانتیمتر در 29 سانتیمتر است. نام اصلی این وقف نامه که پس از مقدمه ای طولانی در صفحه 33 روی اوراق اصلی با آب طلا و به خط ثلث نوشته شده، چنین است: <الوقفیه الرشیدیه بخط الواقف فی بیان شرایط امور الوقف و المصارف> .

 

جهت نگهداری این نسخه کلیه شرایط لازم از جمله دوربین مدار بسته و حفاظت الکترومغناطیسی فراهم شده و درجه حرارت و رطوبت نسبی متناسب با نسخ خطی در نظر گرفته شده است.

این اثر در اسفندماه 1384 پس از ثبت در حافظه ملی جهت ثبت در حافظه جهانی به سازمان علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسکو) معرفی شد و پس از طی مراحل مختلف کارشناسی در سازمان مذکور سرانجام در خردادماه 1386 در حافظه جهانی به ثبت رسید.

 

ربع رشیدی پس از قتل خواجه رشیدالدین غارت شد و ویران گردید، خرابه ها و بناهای نیمه ویران ربع رشیدی تا قرن یازدهم که اولیاء چلیی و شاردن در سفرنامه خود از آن یاد کرده اند، هنوز وجود داشته است و اکنون نیز آثاری از آن دیده می شود.

 

نسخه وقف نامه ربع رشیدی در سال 1384 شمسی (2006 میلادی) از سوی کتابخانه مرکزی تبریز به برنامه حافظه جهانی معرفی شد، در سال 1386 (2007 میلادی) در فهرست حافظه جهانی یونسکو (به عنوان اولین اثر از کشور جمهوری اسلامی ایران و شهر تبریز  ) در حافظه جهانی به ثبت رسیدبه ثبت رسید و در بهمن ماه 1387 شمسی(2009 میلادی) در فهرست حافظه جهانی ایران ثبت شد.